"
อันซอมกะบอง" ข้าวต้มด่าง ของทานเล่นพื้นบ้าน ทำจากข้าวเหนียว น้ำ และน้ำด่าง โดยนำข้าวเหนียวมาห่อ ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยนที่มีเอกลักษณ์ นำไปต้มจนสุก นิยมรับประทานคู่กับน้ำตาลทราย หรือราดด้วยน้ำเชื่อม น้ำกะทิก็ได้ ทำใส่รวมมิตรน้ำแข็งใส ทำข้าวต้มน้ำวุ้นก็อร่อยเช่นกัน มีชื่อเรียกตามถิ่นหลากหลาย เช่น ขนมด่าง อันซอมกะบอง ขนมจ้าง ขนมสั่ง ฯลฯข้าวต้มด่างถือเป็นขนมพื้นบ้านแถบอีสานใต้ของชาวจังหวัดบุรีรัมย์ จังหวัดสุรินทร์ และจังหวัดศรีสะเกษ
สำหรับจังหวัดบุรีรัมย์ชาวบ้านหนองแช่ไม้ หมู่2 ต.สะเดา อ.นางรอง สืบสานขนมโบราณพร้อมได้ทำ"ข้าวต้มด่าง"ให้ได้ทานกัน เมื่อถึงเวลาจะมีงานบุญ หรือจะมีงานวัด ชาวบ้านเขาจะรวมตัวกัน ทำขนม ข้าวต้มด่าง หลายๆท่านคงจะได้เห็นจนชินตา แต่บางทีคนรุ่นหลังๆ อาจไม่ทราบว่ากว่าจะมาเป็นข้าวต้มด่าง เค้าทำกันอย่างไร ถือว่าเป็นของดี เมืองนางรอง และจังหวัดแถบอีสานใต้ก็ว่าได้
ราก "ต้นหญ้าพันงู" หรือ หญ้าควยงู ชื่อหลังนี้หลายพื้นที่เรียก รวมถึงที่นางรองด้วย ชื่อเรียกตามถิ่น นอเงือเกะ (เชียงใหม่) พันงู ควยงู (กลาง) หญ้าตีนงูขาว (กรุงเทพฯ) หญ้าพันงู คนสมัยก่อนจะทราบดีว่าพืชชนิดไหนบ้างที่เมื่อเผาแล้วนำเถ้ามาละลายน้ำจะได้น้ำด่างที่ดี หญ้าพันงูเป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีคุณสมบัตินั้น "ต้นหญ้าพันงู" มีสรรพคุณเกินกว่าเป็นวัชพืช สุดยอดสมุนไพร ขนาดแพทย์ยังยืนยัน!! หญ้าพันงู ราชาของยาขับปัสสาวะ วิธีการทำ จะใช้ข้าวเหนียว+น้ำด่าง สำหรับ
น้ำด่างอาจทำจากเปลือกมะพร้าว เปลือกนุ่น และผักขมหนาม
แต่สูตร ต.สะเดา อำเภอนางรอง จริง แล้วข้าวต้มด่างจะใช้
หญ้าพันงู ภาษานางรองเรียก
ควยงู ที่นำไปเผาแล้วนำขี้เถ้าผสมน้ำ ต่อจากนั้นกรองเอาน้ำใส สำหรับส่วนผสมเสร็จเวลาห่อจะห่อด้วยใบกล้วย โดยห่อเป็นรูปสามเหลี่ยมมัดรวมกันเป็นพวงๆ ต้มสุกก็แกะทานได้เลย จากการสอบถามการใช้น้ำด่างจากหญ้าหญ้าพันงู เนื่องจาก เป็นด่างที่ทำให้ข้าวต้มด่างอร่อย เพราะในตัวน้ำด่างเองจะมีความเค็มในตัว รวมถึงให้สีของข้าวต้มก็งามน่าทาน
การทานหลังต้มได้ที่วางให้สะเด็ดน้ำ ก้สามารถทานได้เลย บางทีเด็กๆจะชอบจิ้มกับน้ำตาล หรือนมเพื่อเพิ่มความหวาน ข้าวต้มด่างถือเป็นภูมิปัญญาของคนรุ่นเก่าที่รู้จักการเก็บถนอมอาหารข้าวต้มด่างจึงสามารถเก็บไว้กินได้นาน แถมมีสรรพคุณทางยาด้วยเด็กทานอร่อย ผู้ใหญ่ทานดี แถมมีสรรพคุณทางสมุนไพร
ยังมีเคล็ดและเป็นความเชื่อสืบต่อกันมาว่า ที่ทำข้าวต้มด่างเป็นพวง เป็นการทำให้เกิดความรักสามัคคีปรองดอง อยู่รวมกันของครอบครัว และชุมชน
